Οι τερμιτες και η καταπολεμηση τους

Λίγα λόγια για τους τερμίτες
Οι τερμίτες είναι μικρόσωμα έντομα μεγέθους 6-11mm, ανήκουν στα Ισόπτερα και πολύ συχνά συγχέονται με τα μυρμήγκια με τα οποία στην πραγματικότητα έχουν βασικές μορφολογικές διαφορές. Οι κύριες διαφορές τους είναι πως στους τερμίτες το εμπρόσθιο και το οπίσθιο ζεύγος πτερύγων έχουν το ίδιο μήκος και επίσης ο θώρακας τους δεν είναι διαχωρισμένος από την κοιλία σε αντίθεση με τα μυρμήγκια, τα οποία έχουν ανισομήκεις πτέρυγες και σαφώς διαχωρισμένο θώρακα από κοιλία. Οι τερμίτες είναι μακρόβια έντομα, ζουν σε οργανωμένη κοινωνία και φυσικά εν κρυπτώ, είτε κάτω από το έδαφος είτε μέσα στα προσβεβλημένα υλικά (ξύλο, χαρτί, υφάσματα και οποιοδήποτε κυτταρινούχο υλικό).
Οι αποικίες των τερμιτών απαρτίζονται από εκατοντάδες έως εκατομμύρια άτομα και αποτελούν το άριστο παράδειγμα αποκεντρωμένης αυτό-οργανωμένης κοινωνίας. Μέσα σε μία αποικία διακρίνονται διάφορες μορφές (κάστες), του ίδιου είδους τερμίτη, με εξειδικευμένες αρμοδιότητες και προορισμό η κάθε μία:
Βασίλισσα: ζει περισσότερα από 10 χρόνια. Δημιουργεί την αποικία με την παραγωγή χιλιάδων ωών κάθε χρόνο μέχρι να υπάρξει ικανός αριθμός ατόμων και κυρίως εργατών, για να φροντίζουν την αποικία. Έχει μεγάλο μέγεθος το οποίο οφείλεται στην δυσανάλογα μεγάλη κοιλία της κυρίως στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Με τη βοήθεια και των δευτερευουσών βασιλισσών, η αποικία μπορεί να αναπτυχθεί σε εκατομμύρια άτομα.
Βασιλιάς: γονιμοποιεί τη βασίλισσα και συμβάλλει στη δημιουργία της αποικίας στον αρχικό σχηματισμό της και συνεχίζει το έργο του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το μέγεθός του είναι μεγαλύτερο των επομένων.
Πτερωτά αναπαραγωγικά: παράγουν τους απογόνους της αποικίας και σμηνουργούν ορισμένες εποχές του έτους. Λέγονται και δευτερεύοντα ή αναπληρωματικά. Το σώμα τους είναι σκουρόχρωμο και οι πτέρυγες γκρίζες.
Εργάτες: αποτελούν την πλειονότητα των ατόμων της αποικίας. είναι υπεύθυνοι για τη φύλαξη των ωών, την κατασκευή και συντήρηση των στοών, την αναζήτηση τροφής, τη θρέψη και την περιποίηση των υπολοίπων μελών της αποικίας. Το σώμα τους είναι υπόλευκο και μαλακό ενώ είναι συνήθως τυφλοί.
Οπλίτες: είναι υπεύθυνοι για την άμυνα της αποικίας. Το σώμα τους είναι υπόλευκο, μαλακό, αλλά έχουν κεφαλή πεπλατυσμένη και σκληρή με δύο μεγάλες γνάθους τις οποίες χρησιμοποιεί ως όπλο κατά των εισβολέων της αποικίας.

Οι τερμίτες που μας απασχολούν στο αστικό περιβάλλον διακρίνονται σε :
Υπόγειους τερμίτες
Οι υπόγειοι τερμίτες είναι οι πιο διαδεδομένοι και εξόχως καταστρεπτικοί καθώς μερικά είδη μπορούν να καταναλώσουν περίπου 7 κιλά ξύλου την εβδομάδα. Διαβιούν στο έδαφος και σκάπτουν στοές προκειμένου να εντοπίσουν ξύλο ή άλλο κυτταρινούχο υλικό πάνω από το έδαφος. Αυτή η κατηγορία τερμιτών είναι ικανή να διαπεράσει οικοδομικά υλικά χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες ρωγμές και κοιλότητες προς αναζήτηση της τροφής τους. Η διαπίστωση της προσβολής γίνεται συνήθως τυχαία, από την παρουσία χωμάτινων αγωγών ή πτερύγων γύρω από τα κτίρια ή την εμφάνιση σμηνουργίας («εμφάνιση μυρμηγκιών με φτερά») μέσα στην κατοικία συνήθως την άνοιξη λιγότερο το φθινόπωρο και τις Αλκυονίδες ημέρες του χειμώνα.

Τερμίτες ξηρού ξύλου
Οι τερμίτες ξηρού ξύλου σχηματίζουν σαφώς μικρότερες αποικίες από τους υπόγειους τερμίτες. Οι φωλιές τους βρίσκονται πάντα σε υγιές και ξηρό ξύλο και δεν τους είναι απαραίτητη η επαφή με το έδαφος. Επιβιώνουν με την υγρασία του ξύλου. Δεν κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς και παράγουν σχηματισμένα (μικρά σαν άμμος) εξαγωνικά περιττώματα. Η ζημιά που προκαλούν είναι πολύ μικρότερη από εκείνη που προκαλούν οι υπόγειοι. Η διαπίστωση της προσβολής είναι δυνατόν να γίνει μετά τα 2 χρόνια, με την εμφάνιση των περιττωμάτων τους που αποβάλλονται από ρωγμές, σχισμές ή τρύπες στο ξύλο, τους τοίχους ή την οροφή.

Τερμίτες υγρού ξύλου
Οι τερμίτες υγρού ξύλου συναντώνται σπανιότερα από τις άλλες δυο κατηγορίες τερμιτών. Προσβάλουν ξύλο με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία και δεν κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς. Οι τερμίτες υγρού ξύλου φράσσουν τις οπές τους προς το ξύλο με τα περιττώματα τους. Η καταστροφή που προκαλούν στο ξύλο πολλές φορές είναι μεγαλύτερη όταν σ΄αυτό υπάρχει προσβολή και από μύκητες που του προκαλούν σήψη.

Αντιμετώπιση τερμιτών
Η καταπολέμηση του τερμίτη βασίζεται στην κοινωνικότητα του συγκεκριμένου εντόμου και πιο συγκεκριμένα στο φαινόμενο της τροφάλλαξης. Τροφάλλαξη σημαίνει η μεταφορά τροφής ή άλλων υγρών μεταξύ μελών της αποικίας από στόμα σε στόμα ή από τον πρωκτό στο στόμα. Οι εργάτες της αποικίας είναι πέραν των άλλων, επιφορτισμένοι και με την σίτιση των υπολοίπων καστών της αποικίας, η οποία όπως αναφέρθηκε προηγουμένως γίνεται είτε από στόμα σε στόμα είτε μέσω της κατανάλωσης των περιττωμάτων των εργατών από τα άτομα των άλλων καστών. Η μέθοδος καταπολέμησης που βασίζεται στο φαινόμενο της τροφάλλαξης ονομάζεται μέθοδος T.T.R. ( Trap – Treat – Release).
Το σκεύασμα διοχετεύεται με εγχύσεις σε οπές διαμέτρου 6-8mm, οι οποίες διανοίγονται στο έδαφος ή στους εξωτερικούς τοίχους του τερμιτόπληκτου κτηρίου. Το σκεύασμα χρησιμοποιεί μία προηγμένη μη απωθητική (μη ανιχνεύσιμη) τεχνολογία. Αυτό σημαίνει πως οι τερμίτες δεν μπορούν να το δουν, να το μυρίσουν, να το γευτούν και γενικότερα να το αντιληφθούν. Αντίθετα, έρχονται σε επαφή, το λαμβάνουν και το διαμοιράζουν είτε μέσω τροφάλλαξης είτε μέσω επαφής και δεδομένου ότι οι τερμίτες δεν μπορούν να αντιληφθούν την παρουσία του, έρχονται σε επαφή μαζί του ενόσω συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους. Κάθε φορά που ένας τερμίτης λαμβάνει δια στόματος ή έρχεται σε επαφή με το σκεύασμα , μπορεί να γίνει φορέας, μεταφέροντας το σε άλλους τερμίτες με τους οποίους έρχεται σε επαφή. Αυτοί οι τερμίτες, με τη σειρά τους, αποτελούν δευτερογενείς φορείς, και καθώς θα συνεχίζουν τις συνήθειές τους, μεταφέρουν το σκεύασμα, με τον ίδιο τρόπο, σε άλλους τερμίτες της αποικίας. Επειδή, το σκεύασμα είναι βραδείας δράσης, κάθε τερμίτης έχει αρκετό χρόνο να το διασπείρει. Αυτή η μοναδική σπειροειδείς διαδικασία που λέγεται φαινόμενο «ντόμινο» (Transfer Effect), καθιστά το σκεύασμα εξαιρετικά δραστικό κατά των τερμιτών. Το φαινόμενο της διαδοχικής επίδρασης (Transfer Effect) που λαμβάνει χώρα μετά από μία εφαρμογή T.T.R οδηγεί σε κατάρρευση ολόκληρης της αποικίας σε διάστημα ημερών. Θα πρέπει να γίνει σαφές οτι η η συγκεκριμένη εφαρμογή είναι μέθοδος οριστικής αντιμετώπισης του προβλήματος και σε καμία περίπτωση δε συνιστά μέθοδο μερικής καταπολέμησης. Επιπρόσθετα το σκεύασμα που χρησιμοποιείται διατηρεί την δραστικότητα του για έως και δέκα χρόνια από την εφαρμογή του, εξασφαλίζοντας την αποτροπή επαναπροσβολής στο μέλλον. Η εφαρμογή είναι απολύτως ακίνδυνη για τον άνθρωπο και τα κατοικίδια. Είμαστε σε θέση να εγγυηθούμε την αποτελεσματική και οριστική καταπολέμηση των τερμιτών με την μέθοδο T.T.R..